Thêm một nữ chiến sĩ khởi nghĩa Nam Kỳ ra đi.

Bởi bà Ngọc Ngân sau khi bị bắt. Tù đày. Sống cùng con gái. Đã chống chọi với kẻ thù tàn tệ giữ lấy đứa con. Người nữ chiến sĩ ấy còn sống mà bặt vô âm tín. Nhận ra bà Ngọc Anh. Cả gia đình ông Nhuận đều bị bắt vì đã hăng hái tham dự khởi nghĩa. Tháng 12/1954. Thanh Phượng trong ngày gặp mặt cựu nữ tù chính trị và tù binh năm 2012. Ông Nhuận được truy tặng liệt sĩ).

”. Là nơi che chở và nuôi giấu các đồng chí Tạ Uyên - Xứ ủy Nam kỳ. Đồng chí Bảy Cùi - Liên tỉnh ủy Cần Thơ. Bà Ngọc Anh đã nhiều lần tìm đến Bảo tàng đàn bà Nam bộ. Bà Nguyễn Thị Ngọc Ngân bị bắt trước ngày khởi nghĩa ít lâu. Nghe bà con kể lại. Gia đình ly tán sau Khởi nghĩa Nam kỳ. Một bà cụ vẻ nhẫn đang nhặt rau. Những cây cột bằng gỗ lim to hơn người ôm cứ ngun ngún cháy trong đêm.

Bà Ngọc Ngân (Nguyễn Thị Đờn) tham gia phong trào Đông Dương đại hội. Hào hùng của đồng bào Nam bộ. Bà Ngọc Anh cảm thấy được yên ủi rất nhiều. Vậy mà… Cô không hình dong nổi những gì em gái tôi phải chịu đựng đâu. Trách móc. Ông Nhuận bị Pháp kết án 20 năm khổ dịch. Người nữ đội viên Khởi nghĩa Nam kỳ đã sống một cuộc đời Trung kiên. Vẽ. Lại là con út nên rất được ba má nuông chiều.

Đã lâu rồi hai chị em mới được gặp nhau. Được thận trọng ghi lại trong tờ lý lịch trước lúc bà đi xa: “Rất trung thành với cách mạng.

Làm được điều đó. Bị bắt với những vật chứng tuyên truyền cho Cộng sản. Vì lẽ đó.

Sau cách mệnh Tháng Tám. Bà Ngọc Anh vốn nặng lòng với quá khứ hào hùng của gia đình và quê hương. Bà cùng chồng chuyển về miền Nam công tác.

Rồi chuyển sang Bệnh viện Bạch Mai. Từ tháng 6/1982. Công tác tại Công ty Chăn nuôi thuộc Sở Nông nghiệp TP. Bà Ngọc Anh có hai con gái là chị Phạm Thị Thanh Phượng.

Vườn của gia đình ông Nhuận là địa điểm được Đảng chọn mở các lớp học về mácxít. Người mẹ ấy sau khi ra tù đã về lại quê hương. Cho dù trong cảnh ngộ nào cũng không khai báo gì với giặc. Tôi vẫn đi một mình nhưng suốt cả buổi sáng vẫn không tìm được nhà bà Ngọc Ngân. Làm sao không xót xa khi biết hai chị em bà là con gái của một gia đình có công lớn với cách mệnh ngay trong những ngày còn trứng nước.

TRẦM HƯƠNG. Đồng chí Tám Lùn - Bí thư huyện ủy Tam Bình… Sau Khởi nghĩa Nam kỳ. Bà về hưu. Tra tấn rất tàn ác. Bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh cùng hai con gái Thanh Yến. Tặng tiền giúp gia đình xây ngôi nhà nghĩa tình. Rồi làm viên chức Phòng Mật mã Nam bộ. Đầu nó bị cạo trọc sưng vếu.

Khi tôi tìm ra được địa chỉ bà Ngọc Anh. Lãng quên. Trong bất kỳ tình cảnh nào. Bị kết án 5 năm tù. Lớp tuổi cao sức yếu. Cho đến cuối đời. Cung cấp cho tôi địa chỉ.

Cung cấp thêm nguồn sử liệu quý giá về cuộc Khởi nghĩa Nam kỳ. Ở tù về có cuộc sống rất khó khăn. Mấy chị em tù sững sờ. Tôi và Oanh bị đưa lên khám xét Phú Mỹ ở Sài Gòn. Cả gia đình bị bắt vào tù. Tôi nhớ lúc đó. Khi bọn Pháp đẩy nó vào khám ở Vĩnh Long. In truyền đơn. Bà Nguyễn Thị Ngọc Ngân - chị ruột của bà Ngọc Anh. Thương nhất là Ngọc Anh. Sau đó. Bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh (Ngọc Anh) - thời tụ tập ra miền Bắc.

Con trai ông Nhuận cũng bị Pháp bắt năm 1940. Tôi cắt. Bà vẫn bền chí chiến đấu. Bà Ngọc Anh hội tụ ra Bắc. Từ đó. Bà Nguyễn Thị Ngọc Kim.

Ngọc Anh ở lại tù Vĩnh Long. Cha bà là ông Nguyễn Ngọc Nhuận - một điền chủ “tòa ngang dãy dọc” trong khu vườn 10 mẫu thênh thang; từng sở hữu hàng trăm mẫu ruộng.

Kêu gọi sự viện trợ chị mình. Nước mắt ròng ròng: “Sau này ra tù. Sinh con trong khám xét. Vào năm 2000. Trong một hẻm sâu tun hút. Tù đày nhưng bà không suy bì. HCM và chị Phan Thị Thanh Yến - một nữ thương lái thành đạt. Nhà của chúng tôi bị đốt cháy đến 10 ngày vẫn chưa tắt. Một năm sau được thả…”.

Bà bền chí liên hệ các đồng chí của chị; kết nối. Sau tham gia chống Pháp. Gia đình và bản thân hứng chịu nhiều đau thương. Dự Khởi nghĩa Nam kỳ. Tôi bị thôi thúc viết bài báo số một người mẹ sau 60 năm ngày Khởi nghĩa Nam kỳ và báo An Ninh Thế Giới đã tìm đến thăm bà Ngọc Ngân.

Thật may. Vì nóng lòng trước đại cuộc. Tham gia dân quân Q. Trừ người con trai tham dự du kích thoát được. Ngày xưa nó đẹp lắm. Đề đạt gia đạo khó khăn của bà Ngọc Ngân. Hy sinh năm 1947). Bà Ngọc Anh sớm dự công tác chính quyền cách mạng vừa mới thành lập ở Vĩnh Long.

Để thế hệ sau đừng quên những trang sử bi hùng. Tấm lòng bà dành cho cách mạng vẫn son.

Tôi biết bà Ngọc Anh nhân chuyến đi tìm lại những nữ đội viên Khởi nghĩa Nam Kỳ. Người con gái út Ngọc Anh đang học trung học ở Vĩnh Long.

Tam Bình từ 1945-1949). Kiên trung với Đảng”. Vào những năm 1937-1940. Trước hàng hiên. Tôi đành phải hẹn để nhờ bà Ngọc Anh dẫn đường. Bị bắt giam vào khám Phú Mỹ. Tôi không khỏi động lòng khi thấy người nữ chiến sĩ Khởi nghĩa Nam kỳ kiên cường năm xưa sống trong căn nhà như có thể sập bất cứ lúc nào….

Bà Ngọc Ngân không kể chuyện mình mà ôm chặt người em gái út.

Ông Bình làm mướn tác binh vận. Nơi bà Ngọc Ngân ở là một căn nhà gạch nhỏ bé. Sinh thời. Người chị Ngọc Kim và người em trai trôi dạt lên Sài Gòn. Đã rời thị xã về Tam Bình giúp các anh chị viết. May lại cho vừa vặn với em. Tại bảo tồn nữ giới Nam bộ. Từng là một nhân vật luôn ám ảnh tôi. Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng. Hy sinh năm 1943 (ngày 12/9/1989.

Tự tin. Làm việc tại Bệnh viện C Hà Nội. Mặt bà sáng lên nụ cười nhân từ. Người tím bầm. Chính tôi còn không nhận ra em mình. Bị đày đi Côn Đảo. Dự Khởi nghĩa Nam kỳ bị bắt. Ngọc Anh bị đánh đập. Mất mát. Như lời “tự nhận xét” được viết bằng cả máu thịt thế cục bà. Chỉ bùi ngùi giải thích: “Do các đồng chí năm xưa cũng bị bắt.

Thủy chung. Mấy anh ở trại tù nam gửi áo quần sang cho Ngọc Anh. Bà Ngọc Anh ái ngại: “Khó tìm lắm. Sau đó bị đày đi căng Bà Rá. Làm hồ sơ. Bị kết án một năm tù ở rồi đày đi căng Bà Rá (kháng chiến chống Pháp. Bà Ngọc Anh vẫn thường kể cho con cháu nghe về những ngày Khởi nghĩa Nam kỳ.

Rốt cuộc. Hy sinh năm 1947. Nhà tan cửa nát. Nguyễn Ngọc Bình. Cả trại òa khóc. Bà Nguyễn Thị Ngọc Oanh bị kết án bốn năm tù ở khám lớn Chí Hòa (ra tù bà Oanh vẫn đấu hoạt động cách mệnh. Chi chít ngóc ngách. Bị giết. Bà nguyên là thư ký Ban chấp hành Hội đàn bà cứu quốc huyện Tam Bình. Cháu đi một mình… không ổn đâu”. Gõ mọi cánh cửa để mẹ ruột mình - bà Nguyễn Thị Còn bị giặc Pháp bắn trong Khởi nghĩa Nam kỳ được xác nhận liệt sĩ và được quốc gia truy tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam Anh hùng.

Xứng đáng với tổ quốc nay đã về thế giới bên kia. Sống trong đói nghèo. Dù sống trong một thị thành. Quần áo tả tơi… Chừng nhận ra Ngọc Anh. Từ đó biết được nơi ở chị ruột của bà….