3 năm theo chân những nhà làm Luật

Hội thảo quốc tế do Bộ Tài chính tổ chức để tiếp thụ kinh nghiệm quốc tế về xây dựng Luật thương chính (sửa đổi). Ảnh: T.Trang Năm 2010, trước những yêu cầu đặt ra trong quá trình phát triển kinh tế, đồng thời Việt Nam là thành viên của nhiều liên minh thuế quan và là mắt xích quan yếu của chuỗi cung ứng thương mại quốc tế, tham gia ngày một sâu rộng vào nền kinh tế thế giới…, Lãnh đạo Tổng cục Hải quan xác định, cần phải sửa đổi Luật Hải quan bởi Luật Hải quan hiện hành đã trình bày một số bất cập, hạn chế, cần được bổ sung, hoàn thiện để thích hợp với điều kiện, xu thế phát triển của tổ quốc. Nên chi, ban soạn thảo Luật Hải quan (sửa đổi) bao gồm những CBCC có kinh nghiệm lâu năm trong ngành đã chóng vánh được thành lập. Bản thân tôi, là phóng viên được cắt cử theo dõi, phản chiếu về công tác xây dựng Luật Hải quan cũng bị cuốn theo guồng quay của công việc soạn thảo Luật. Với mục tiêu đổi mới bít tất hoạt động thương chính để tạo điều kiện vận dụng quản lý Hải quan hiện đại phù hợp với thông lệ quốc tế, góp phần bảo vệ lợi. Chủ quyền và an ninh nhà nước, góp phần thu hút đầu tư nước ngoài và nâng cao sức cạnh tranh trong nước và quốc tế của các DN, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế... Đã đặt ra cho những nhà làm Luật một áp lực khôn cùng to lớn. Cần phải đổi thay những gì? xuất hành điểm từ đâu? Vấn đề nào là trung tâm?... Đó là những câu hỏi mà các thành viên của ban soạn thảo Luật luôn tự đặt ra và tập hợp, đánh giá, nghiên cứu. Những buổi khảo sát thực tế, gặp gỡ trực tiếp những cán bộ thương chính làm việc tại cửa khẩu đường bộ, trường bay, cảng biển, những khu công nghiệp… để đánh giá những tác động của Luật hiện hành với hoạt động thực tại Hải quan, được ban soạn thảo rốt ráo thực hành. Không chỉ có thế, ban soạn thảo còn phải khảo sát, so sánh, tìm hiểu những quy định, thông lệ quốc tế để đưa vào dự thảo Luật… Công đoạn này cũng không phải chuyện dễ dàng. Tiếp theo công đoạn này là việc biến những ý tưởng, mục đích, định hướng từ thực tiễn vào trong những câu chữ của Luật. Có thể nói, thời đoạn này, các thành viên ban soạn thảo dường như ăn, ngủ cùng... Dự án Luật. Mỗi ngày làm việc là liên miên những buổi họp. Có những buổi họp không khí căng ra như dây đàn, nghe đâu ai cũng muốn bảo vệ quan điểm của mình. Có những buổi họp chóng vánh vì đạt được ý kiến thống nhất cao. Nhưng có những buổi họp nghe đâu ai cũng trầm mặc để tự mỗi người tìm ra những giải pháp của riêng mình cho vướng mắc chung... Có tham gia những cuộc họp này mới cảm nhận được hết được sự vui buồn, bít tất tay lộn lạo và hơn cả đó là sự nghĩa vụ với công việc, bổn phận với nhiệm vụ cách tân đổi mới của ngành Hải quan, của nền kinh tế và của đất nước. Trong hơn một năm đầu (2011), bên cạnh việc khảo sát thực tế thì việc đánh giá thực tại hoạt động của từng nội dung quan trọng trong hoạt động Hải quan như: hồ sơ Hải quan, khai Hải quan, ân hạn thuế, kho bảo thuế, phân loại trước, trình tự cưỡng chế thuế, địa bàn Hải quan, tổ chức bộ máy… đã được ban soạn thảo đánh giá và lấy ý kiến góp ý của thương chính các tỉnh, tỉnh thành một cách kỹ càng. Cuối cùng, sau gần 2 năm “vật lộn”, tháng 2- 2012 dự thảo Luật thương chính (sửa đổi) cũng đã thành hình, với Dự án Luật thương chính sửa đổi gồm 106 Điều, được bố cục thành 8 Chương (trong đó giữ nguyên 27 Điều; sửa đổi 45 Điều, bổ sung 34 Điều mới)... Với số lượng này đủ thấy công sức làm việc của ban soạn thảo. Tuy nhiên, đó mới chỉ là những vất vả bước đầu, tuổi khó nhọc hơn đó là việc lấy ý kiến góp ý về những nội dung của dự thảo Luật. Vẫn còn nhớ, trong những buổi lấy quan điểm góp ý của các DN phía Bắc, phía Nam, các DN FDI, Hội Luật gia Việt Nam và ngay cả những cán bộ nguyên là lãnh đạo của Tổng cục Hải quan về dự thảo Luật thương chính (sửa đổi), khá nhiều quan điểm được đưa ra góp ý. Trong đó, có những quan điểm đã trông coi được sức cần lao của những người làm Luật. Với nhận xét “đánh giá cao sự công phu trong quá trình xây dựng nội dung của các chương, các mục của ban soạn thảo, dự thảo Luật cơ bản đã giải quyết được những vấn đề của thực tế và đề nghị của hội nhập quốc tế…” là những lời cổ vũ bổ ích đối với những người đã trực tiếp dự với dự án Luật này. Nhưng có nhẽ, khó khăn nhất vẫn là việc bảo vệ những nội dung mà ban soạn thảo đã kỳ công xây dựng. Dự thảo Luật thương chính (sửa đổi) mang trên mình một trọng trách nặng nề, đó là là đổi mới toàn diện hoạt động Hải quan duyệt y tạo điều kiện ứng dụng quản lý Hải quan đương đại phù hợp với thông lệ quốc tế, góp phần bảo vệ ích chủ quyền và an ninh nhà nước; góp phần vấn đầu tư nước ngoài và nâng cao sức cạnh tranh trong nước và quốc tế của các doanh nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Một trong những nội dung được coi là đổi mới và dành được nhiều sự quan tâm đó là quy định về mở mang địa bàn hoạt động thương chính và tăng thẩm quyền chống buôn lậu cho cơ quan thương chính. Từ những bất cập trong hoạt động thực tại, dự thảo Luật thương chính đã bổ sung quy định này vào cùng với những quy định hiện hành để phần nào nâng cao quyền hạn và trách nhiệm chống buôn lậu của lực lượng Hải quan… Tuy nhiên, trong những buổi đàm luận về nội dung này với các bộ, ngành liên quan, đặc biệt là đại diện của Bộ Công an, nội dung này được đưa ra bàn cân và phân tích kỹ càng, trước sự e ngại về sự chồng chéo với chức năng, nhiệm vụ của các lực lượng khác… Nhưng bằng sự mềm, phân tích thực tế, so sánh với thông lệ quốc tế, trích dẫn các quy định hiện hành, phân tách bất cập và thậm chí là đưa ra những nhận định về sự thay đổi… rút cục ban soạn thảo đã dần thuyết phục và phần nào bảo vệ được quan điểm của mình. Cũng có những lúc “nước sôi, lửa bỏng” khiến cho cả ban soạn thảo Luật ăn không ngon, ngủ không yên, đó là những lúc dự thảo Luật được các thành viên Chính phủ cho ý kiến… Lúc này cảm giác hồi hộp, lo lắng là cảm giác chung của bít tất các thành viên ban soạn thảo. Và rồi, sau gần 3 năm được tập kết trí óc tập thể, dự án Luật thương chính (sửa đổi) đã được trình tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XIII với phần lớn ý kiến đại biểu nhất trí. Như vậy, dự án Luật đã đi được ba phần tư chặng đường, mang theo đó là những cảm xúc kiêu hãnh, vui buồn, lo âu của những người máu nóng với Ngành. Thu Trang