“Tiềm năng” tham nhũng trong ODA

Một góc dự án đường sắt trên cao tại Hà Nội. “Rõ ràng chúng ta chưa hoàn tất trách nhiệm. Sau vụ PCI, hai bên đã có ủy ban cộng tác, kiểm tra giám sát để buồng tham nhũng, nhưng nay có thể vẫn lọt”, ông Hải nói. “Trong phòng chống tham nhũng cần phải đánh giá những lĩnh vực “tiềm năng”. Nên, trong quá trình triển khai dự án ODA, các bộ ngành cũng phải đánh giá lại xem quá trình như vậy thì “tiềm năng” tham nhũng nằm ở đâu?”. Ý kiến cứng rắn, biện pháp mạnh mẽ Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, nghi án Công ty tham mưu giám sát liên lạc tải Nhật Bản (JTC) hối lộ 16 tỷ đồng cho quan chức ngành đường sắt Việt Nam, nếu đúng là thực tại có như thế, thì đây là một điều vô cùng đáng tiếc xảy ra trong công tác quản lý và sử dụng vốn ODA tại Việt Nam. Đại diện Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) nêu ý kiến rằng, đã đến lúc các chi tiết bên cần có quan điểm rắn rỏi hơn, biện pháp mạnh mẽ hơn nhằm ngừa tham nhũng, hối lộ, cạnh tranh không đồng đẳng trong quá trình triển khai các dự án ODA. Hiện, Đoàn công tác Bộ giao thông chuyên chở do Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông dẫn đầu sang làm việc với các cơ quan Nhật Bản vẫn chưa thân xác minh được nghi án Công ty JTC đã “lót tay” 16 tỷ đồng đối với lãnh đạo ngành đường sắt Việt Nam. Vụ việc này đã giao cho cơ quan tư pháp Nhật Bản (Cảnh sát điều tra, Viện kiểm sát, Cơ thuế quan) điều tra. Trong 20 năm qua, các khoản ODA mà Việt Nam đã ký kết, bình quân khoảng 3 tỷ USD/năm. Bên cạnh việc đó là một nguồn tài chính đáng kể thực hành sự nghiệp đổi mới toàn diện đời sống kinh tế - từng lớp của giang san, thì đó còn là mảnh đất màu mỡ cho tham nhũng, như phân tích của Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải, quy trình quyết định dự án ODA bây giờ quá dài, qua quá nhiều cơ quan là điều kiện cho nảy ra tiêu cực. Trong khi đó, không rõ nghĩa vụ khi xảy ra vi phạm. Đại biểu Quốc hội khóa XI, XII, GS. Nguyễn Minh Thuyết nhớ lại 10 năm trước khi ông có mặt ở Nghị trường đã chứng kiến những dự TẠI ĐÂY án ODA cực kỳ vô lý nhưng vẫn được đưa ra, ráo riết vận động đại biểu đồng ý và trình diễn.# Quyết tâm thực hiện rất cao. Một trong những dự án vô lý đó là Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam. “Vận động ráo riết lắm. Theo phản ánh của đại biểu Quốc hội và báo chí lúc đó, trước kỳ họp, có trên 20 đại biểu được Tổng công ty Đường sắt Việt Nam mời đi nước ngoài tham quan đường sắt cao tốc. Cuối cùng, dự án này vẫn bị Quốc hội bác bỏ. Thật may vì trong tình hình kinh tế như hiện thời, làm sao có thể thực hiện được dự án 56 tỉ USD đó”, ông Thuyết nói “Tôi cho rằng Chính phủ, Quốc hội cần nghiên cứu khôn xiết trang nghiêm về giúp đỡ ODA vì đây không phải là tiền cho không. Trước sau gì chúng ta cũng phải trả nợ. Nếu vay nhiều mà thất thoát nhiều, tham nhũng nhiều như thế này thì chúng ta sẽ để lại một gánh nợ lớn cho con cháu”, ông Thuyết cho hay. Còn nhớ, khi quan hệ cộng tác phát triển giữa Việt Nam và các nhà tài trợ được nối lại vào năm 1993, cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã nhấn TẠI ĐÂY mạnh hiệu quả giúp đỡ trong một thông điệp gửi tới Hội nghị bàn tròn về trợ giúp Việt Nam: “Điều quan yếu là các nguồn vốn bên ngoài phải được sử dụng có hiệu quả. Chính phủ nhận nghĩa vụ điều phối và dùng trợ giúp nước ngoài, với nhận thức sâu sắc rằng quần chúng. # Việt Nam sẽ là người gánh chịu cái giá phải trả cho sự thất bại nếu nguồn vốn này không được sử dụng có hiệu quả”. “Ma trận” quản lý ODA Cam kết nhận nghĩa vụ trong việc quản lý vốn ODA đã được Chính phủ thể chế hóa bằng 5 Nghị định của Chính phủ ban hành trong 20 năm qua. Bình quân khoảng 4 năm một lần, các nghị định của Chính phủ về quản lý và dùng ODA được đổi mới. Về tổ chức quản lý và điều phối ODA, ở Trung ương, nghị định của Chính phủ quy định ủy ban Kế hoạch quốc gia trước đây nay là Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đảm nhiệm vai trò cơ quan làm mối về quản lý và điều phối ODA của Chính phủ. read more kết hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong quản lý và điều phối ODA còn có Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao, nhà băng quốc gia và Văn phòng Chính phủ. Để chỉ dẫn thực hiện các nghị định của Chính phủ về quản lý và sử dụng ODA, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ban hành thông tư chung hướng dẫn thực hiện nghị định về quản lý dùng ODA. Bộ Tài chính ban hành thông tư chỉ dẫn về quản lý tài chính trong nước đối với các chương trình và dự án ODA và Bộ Ngoại giao ban hành thông tư chỉ dẫn ký kết các điều ước quốc tế về ODA. Để áp dụng nghị định Chính phủ và Thông tư của một số bộ quản lý quốc gia về ODA trong những điều kiện cụ thể của mình, một số Bộ, ngành và địa phương ban hành các Quy chế quản lý và sử dụng ODA trong nội bộ của đơn vị mình như Bộ Y tế, Bộ Xây dựng, các UBND TP. Hà Nội, Tp.HCM, Cần Thơ, và tỉnh Thái Nguyên,... Như vậy, có thể nhận thấy việc quản lý ODA khá phức tạp, ngoài nghị định chuyên trách về quản lý và dùng ODA, việc dùng ODA còn chịu sự chi phối của các văn bản quy bất hợp pháp luật khác có liên hệ trong nước, cũng như các quy định và thủ tục của nhà tài trợ như đấu thầu mua sắm, di dân phóng thích mặt bằng và tái định cư, quản lý tài chính...